İnternet’in getirdiği en önemli yenilikler kuşkusuz ticari anlayışta yaptığı büyük değişim, oluşturduğu yeni ve özgün ticari sistemlerdir.
Bir tanıma göre e-ticaret elektronik ticaret, “Bireyler ve kurumlarm, açık ya da kapalı ağ ortamlarında; yazı, ses ve görüntü şeklindeki sayısal bilgilerin işlenmesi, iletilmesi ve saklanması temeline dayanan ve bir değer yaratmayı amaçlayan ticari işlemlerin tümüdür.”
İnternetin kuruluş amaçlarını kitabın başında belirtmiştik. Özellikle İnternette resmi kuruluşlardan özel kuruluşlara geçiş ile birlikte, İnternetin geniş kitlelere ulaşmadaki ve pazarlamadaki müthiş gücü fark edilmeye başlandı. Bu gücü ilk fark edenler bugünkü elektronik ticaretin ilk örneklerini oluşturmaya başladılar. Bugünküne göre ilkel sayılabilecek şekilde ürünlerini, şirketlerini tanıtacak sayfalar hazırladılar. Böylece geniş kitlelere ulaşmaya başladılar.
Çok kısa bir sürede İnternetin bu gücü ve bu güçten faydalananların sayısı katlanarak arttı. Büyük veya küçük ölçekli firmalar ürünlerini ve hizmetlerini dünyanın her yerindeki insanlara tanıtabileceklerini, hatta bunları pazarlayabileceklerini fark ettiler. Yine İnternet’e özgü ticari işletmeler kurularak yeni iş alanları açıldı. Örneğin “Yahoo”, “Amazon” gibi İnternet şirketleri çok büyüdüler, hisse senetleri borsalarda prim yaptı. Yine İnternetten para kazanmak isteyen bazı kişiler, ünlü firmaların isimlerini ve markalarını, ünlü kişilerin isimlerini alan adı olarak kendi adlarına tescil ettirip büyük rakamlarla pazarlık masasına oturdular.
Elektronik ticaret çok kısa sürede ekonomistleri de şaşırtarak çok büyük bir ticaret hacmine ulaştı. Alışveriş alışkanlıklarında, pazarlama tekniklerinde, ödeme yöntemlerinde köklü değişiklikler getirdi. Artık sanal mağazalar da gezilerek sipariş verilebilmekte, siparişler alınıp normal mal teslimindeki gibi müşteriye teslim edilmekteydi. Bunun yanında İnternet özgü malların ve hizmetlerin pazarlanması ortaya çıktı. Kitaplar, filmler, yazılımlar vs. doğrudan İnternet üzerinden satılmaya başlandı.
İşte bu çizdiğimiz tablo içinde uyuşmazlıkların ortaya çıkması kaçınılmazdı ve hukuk sistemleri bu yeni ticarete ayak uydurmakta güçlük çekiyordu. Herşeyin çok hızlı gelişip değiştiği sanal alemdeki ticareti düzenlemek için mevcut mevzuat, yorumlarla gelişmelere uydurulmaya çalışılırken bir yandan da yeni düzenlemelere gidilmeye başlandı.
Bugün birçok ülkede elektronik ticarete hukuki düzenleme getirilmeye çalışılmaktadır. Elektronik ticarete ilişkin olarak ilk defa 1991 yılında Birleşmiş Milletler Ticaret Hukuku Komisyonu (UNCITRAL) tarafından elektronik kayıtların ispat gücü konusunda kapsamlı çalışmalar yürütülmeye başlanmıştır. 1996 yılında Birleşmiş Milletler’in 29. toplantısında “Elektronik Ticarete İlişkin Model Kanun Taslağı” hazırlanmıştır. Bu taslak, dijital imza ve onay makamları ile ilgili konuları içermektedir. Avrupa Birliği’nin 1999 tarihli Elektronik Ticaret Yönergesi, İrlanda Elektronik Ticaret Yasası bu düzenlemelere diğer örnekler olarak verilebilir.
Üzerinde en çok durulan konular ise İnternet üzerinde sözleşmelerin kurulması, ispat kuralları, uygulanacak hukuk, ödeme sistemleri, elektronik imza, tüketicinin korunması, haksız rekabet, kartel hukuku, vergilendirme, güvenlik, elektronik bankacılık gibi konulardır.
Bu konuların yanında elektronik ticarette yapılan işlemlerin doğruluğunu, sıhhatini, tarafların doğruluğunu kısacası elektronik ticaretişlemlerinin güvenilirliğini sağlayabilmek için elektronik noterlik veya sertifika hizmeti sağlayıcıları (CSPs, onay makamları) sistemlerinin de kurulmasına çalışılmaktadır. CSP’ler enkripsiyon olarak bilinen, elektronik imzaları kullanılırken doğruluğu ve gerçekliği, özellikle kamusal anahtar şifreli yazıyı denetlemektedir. Elektronik imza olarak bilinen şifreli yazı, imzanın şahsa veya kamu otoritelerine ait olma yönünde kimlik belirleme yapmakta ve bu durumu teyit etmektedir. Bunların yanısıra elektronik ticarete özgü ödeme sistemleri de geliştirilmeye devam etmektedir. Denizcilik alanında dahi elektronik ticaret uygulamaya geçirilmiştir. Bu sektörde elektronik veri değişimi, deniz taşıma senedi gibi birçok belgenin gönderilmesi amacıyla yaygın olarak kullanılan bir yöntem haline gelmiş ve denizcilikle ilgili geleneksel belgelerin yerini artık elektronik belgeler almaya başlamıştır.
